Mech Eng.

ปรัชญา ความสำคัญวัตถุประสงค์ของหลักสูตรและคุณลักษณะบัณฑิตที่พึงประสงค์

1.1 ปรัชญาของหลักสูตร

จากพันธกิจของหน่วยงานในการส่งมอบบัณฑิตวิศวกรรมเครื่องกลให้กับองค์กรภาคเอกชน ภาครัฐและวิชาการ และจากผลกระทบของสถานการณ์ภายนอกทั้งจากการพัฒนาทางสังคม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม รัฐ และเทคโนโลยี สามารถระบุได้ว่า ประเทศไทยมีวิกฤตทั้งในเรื่องสังคมสูงวัย อยู่ในกับดักประเทศรายได้ปานกลางและอยู่ในท่ามกลางการแข่งขันจากประเทศในภูมิภาค แต่ในวิกฤตนั้นก็ยังมีโอกาส ที่ภาคเอกชนไทยก็มีการพัฒนาอย่างแข็งขันในทั้งธุรกิจใหม่และการยกระดับโครงสร้างพื้นฐานของธุรกิจเดิมเพื่อตอบโจทย์ความยั่งยืน

ดังนั้น หลักสูตรมีเป้าหมายที่จะผลิตบุคลากรสมรรถนะสูงที่มีพร้อมด้วยทัศนคติเชิงบวกต่อวิชาชีพที่จะเข้าไปขับเคลื่อนการพัฒนาเหล่านั้น ในด้านสมรรถนะ ความต้องการเชิงสมรรถนะประกอบด้วยพื้นฐานทางวิศวกรรมเครื่องกลที่หนักแน่น การตระหนักรู้กับแนวโน้มสำคัญที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจใหม่ ทักษะที่พร้อมรับปัญหาที่ซับซ้อนโดยธรรมชาติและพร้อมทำงานข้ามศาสตร์ ข้ามวัฒนธรรม

อย่างไรก็ดี โดยเปรียบเทียบแล้ว ระหว่างสมรรถนะและทัศนคติ การติดตั้งทัศนคติเป็นความท้าทายที่มากกว่า โดยสำหรับหลักสูตรแล้ว นิสิตขาเข้ามีศักยภาพสูง เหมาะกับการพัฒนาความรู้และสมรรถนะ แต่ก็มีความอ่อนไหวต่อทัศนคติเชิงบวกต่อวิชาชีพอยู่มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับภายใต้แรงกดจากสภาวะเศรษฐกิจและการถอดรื้อทางเทคโนโลยีที่เกิดขึ้นอยู่ในปัจจุบัน เพื่อการนี้ หลักสูตรจะได้ดำเนินการในสองส่วน

ในส่วนแรก หลักสูตรจะได้ติดตั้งความรู้และสมรรถนะที่ควรต้องครอบคลุม ทั้งนี้แม้ว่าการพัฒนาจะเปลี่ยนไปได้รวดเร็ว และงานในวิชาชีพจะมีรายละเอียดที่ต่างไปได้มาก แต่โดยพื้นฐานแล้ว นิสิตต้องได้พื้นฐานทางวิศวกรรมเครื่องกลที่หนักแน่น เพื่อให้พร้อมไปฝึกฝนการใช้ความรู้ผ่านบริบทของแก่นของเทคโนโลยีของอนาคตที่ประกอบไปด้วย machine learning, AI, IOT, autonomous system และ advanced material & manufacturing

ในส่วนที่สอง หลักสูตรจะได้บ่มเพาะทัศนคติเชิงบวกต่อความท้าทาย โดยให้นิสิตได้เลือกความท้าทายที่มีให้ ฝึกฝนตนเองผ่านความท้าทายที่ตนสนใจ ภายใต้การโค้ชของอาจารย์ โดยสำหรับนิสิต การต้องเลือกความท้าทายที่ตนสนใจ ก็ถือได้ว่าเป็นความท้าทายขั้นแรก ในขณะที่ความท้าทายที่มีให้เลือกจากคณาจารย์ เมื่อมาจากวิจัยและนวัตกรรมที่มีประโยชน์สูงเพื่อสังคม ก็ถือได้ว่าเป็นความท้าทายที่มีบริบทสอดคล้องและน่าจะเป็นความท้าทายที่ฝึกฝนผู้เรียนให้พร้อมกับกับแนวโน้มสำคัญที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจใหม่ และเมื่อนิสิตผ่านการเรียนรู้ผ่านความท้าทายในหลักสูตรมาแล้ว ก็เชื่อได้ว่านิสิตจะรู้สึกได้ว่าความท้าทายอื่นที่จะมีมาในอนาคต เป็นสิ่งที่บริหารจัดการได้ กล่าวโดยสรุปก็คือเป้าหมายของการเรียนรู้ผ่านความท้าทาย (challenge-based learning) คือการสร้างทัศนคติเชิงบวกต่อความท้าทาย หรือ Can-do attitude ต่อบัณฑิต

กล่าวโดยสรุปแล้ว ปรัชญาของหลักสูตรวิศวกรรมบัณฑิตสาขาวิศวกรรมเครื่องกลคือ ผลิตบุคลากรสาขาวิศวกรรมเครื่องกลที่มีพื้นฐานทางวิศวกรรมเครื่องกลที่หนักแน่น พร้อมทำงานกับแก่นเทคโนโลยีของอนาคต และมีพร้อมด้วยทัศนคติเชิงบวกต่อความท้าทายและความมั่นคงในคุณธรรมและจริยธรรม

1.2 ความสำคัญของหลักสูตร

ในปัจจุบันวิกฤตทางสภาวะอากาศนำมาสู่การสูญเสียที่เกี่ยวเนื่องไปทั้งสังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม

โดยต้นเหตุของวิกฤตก็พัวพันไปกันทั้งด้านพลังงาน น้ำและอาหาร ในมุมมองของศาสตร์วิศวกรรมเครื่องกล อุปกรณ์หรือเครื่องจักรที่ขับเคลื่อนสังคมและเศรษฐกิจล้วนมีงานทางวิศวกรรมเครื่องกลอยู่ภายในทั้งสิ้น (machine) และก็ด้วยทักษะการเก็บข้อมูลผ่านการตรวจวัด (measurement) การปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลงสมรรถนะ (modification) ของสิ่งเหล่านั้นจึงเป็นไปได้ ดังนั้น การแก้ไขวิกฤตเหล่านั้น ทั้งในระดับองค์กรและในระดับนานาชาติจึงต้องการวิศวกรเครื่องกลเพื่อทั้งไปนำการกำหนดแผนการแก้ไขและดำเนินการให้แผนการสำเร็จเสร็จสิ้นไปได้

ในการแก้ไขวิกฤตดังกล่าว ไม่เพียงปัญหาจะมีลักษณะพยศ (wicked problem)หรือไร้สูตรสำเร็จ แต่ในท่ามกลางวิกฤตเช่นนี้ ในแต่ละภาคส่วนของเทคโนโลยีเอง ก็มีการถูกปรับรื้ออย่างต่อเนื่อง หลักสูตรวิศวกรรมเครื่องกลจึงมีบทบาทสำคัญ ที่ไม่เพียงติดตั้งความรู้และทักษะในด้านวิศวกรรมเครื่องกลที่หนักแน่นให้กับผู้เรียน แต่เมื่อได้สร้างทัศนคติเชิงบวกต่อความท้าทายให้กับผู้เรียนแล้ว ก็เชื่อได้ว่าบัณฑิตของหลักสูตรจะเห็นถึงพันธกิจของตนต่อวิกฤตในด้านสังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม และพัฒนาอาชีพไปในศาสตร์ทางวิศวกรรมเครื่องกล รวมถึงมีศักยภาพที่จะนำศาสตร์ด้านวิศวกรรมเครื่องกลไปเป็นส่วนหนึ่งของการแก้ไขปัญหาร่วมกับศาสตร์อื่น

1.3 วัตถุประสงค์ของหลักสูตร

วัตถุประสงค์การศึกษาของหลักสูตร (Program Education Objective, PEO) ได้ถูกกำหนดขึ้นจากการพิจารณาข้อมูล 2 ส่วน

ข้อมูลส่วนที่ 1 ได้จากการทำ Future mapping ซึ่งเป็นการรวบรวมข้อมูลในภาพกว้าง สำหรับการเปลี่ยนแปลงของวิชาชีพวิศวกรรมในอนาคต รวมถึงความสามารถที่จำเป็นสำหรับวิชาชีพในอนาคต ผ่านกระบวนการ STEEP analysis ซึ่งเป็นการวิเคราะห์ทั้งด้าน Social & Demographic, Technology, Economic, Environment & Nature และ Political & Legal การทำ STEEP analysis ทำให้ทราบถึงโอกาส ความท้าทาย รูปแบบงานในอนาคต ความสามารถใหม่ที่สำคัญในอนาคต ทั้งหมดนี้นำไปสู่การกำหนดคุณลักษณะบัณฑิตในอนาคตที่เหมาะสม ทั้งด้านทักษะการคิด ทัศนคติ ความรู้และทักษะทางวิชาชีพ

ข้อมูลส่วนที่ 2 เพื่อใช้กำหนดวัตถุประสงค์การศึกษาของหลักสูตรมาจากการทำ Industry focus โดยจะพิจารณาข้อมูลจากตลาดงานเป้าหมาย ซึ่งหมายถึงสายงานทางวิศวกรรมที่คาดว่าเหมาะสมกับบัณฑิตที่จบจากวิศวกรรมเครื่องกล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย บัณฑิตสามารถทำงานด้านนี้ได้เป็นอย่างดี และสามารถขับเคลื่อนประเทศในการพัฒนาต่อไป โดยตลาดงานเป้าหมายแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่ม Sustainable energy, Material analysis, Automation & system integration และ Startup ข้อมูลส่วนนี้ได้มาจากการสัมภาษณ์กลุ่มบริษัทที่อยู่ในตลาดงานเป้าหมาย เพื่อยืนยันลักษณะงาน และสภาพการทำงานที่บัณฑิตจะได้พบเมื่อสำเร็จการศึกษา เพื่อหาทักษะและความสามารถของบัณฑิต

ข้อมูลจากทั้งสองส่วนจะนำมาวิเคราะห์ สังเคราะห์ และเรียบเรียงออกมาเป็นวัตถุประสงค์ของหลักสูตร